اين خانه روشن است (1)

شايد تصور همه ما از يک زندگي ايده آل از نظر اقتصادي ، يک زندگي با درآمدي بالا که دغدغه اي براي خرج کردن پول نداشته باشيم. تصورما اين است که داشتن شغل ايده آلي که اين در آمد رويايي را همراه داشته باشد مي تواند ضامن تامين خوشبختي صاحبان اين زندگي ، لا اقل در بخش مادي زندگي شان ، باشد.
شايد اين تصور خيلي مطلوب وهوس انگيز باشد اما چيزي که مسلم است اين نکته مهم است که هم رسيدن به چنين شرايط ايده آلي و هم تثبيت و نگهداري چنين وضعي مستلزم درست خرج کردن و درست و به جا مصرف کردن سرمايه زندگي است. رقم هاي هنگفت و باور نکردني پول و سرمايه هم با سوء مديريت ، الگوهاي بد مصرف و کشيده شدن به مسيرهاي تجمل و آبکش هاي پوشالي که فقط مسير يک طرفه مصرف را دارند و اثري از بازگشت سرمايه و بازده توي شان نيست ، از بين رفتني و محال به نظر مي رسد.
براي خوب زندگي کردن و استمرار خوبي زندگي تنها راه اين است که دور زندگي صرفا مصرفي را خط بکشيم و به قول کتاب «باباي دارا-باباي ندارا» ، با پول مان سرمايه بخريم. به همه اين ها اضافه کنيد که منابع انرژي محدود دنياي ما چاره اي براي ما نمي گذارد جز صرفه جويي و درست استفاده کردن. اين جا قرار است ببينيم توي بخش نسبتا زنانه زندگي ، يعني خانه و آشپزخانه ، که فقط در سايه مديريت بي چون و چراي خانم ها اداره مي شوند ، با انجام دادن چه قلق ها و ريزه کاري هايي مي شود درست مصرف کرد. مي خواهيم ببينيم چه طور مي شود سرمايه مان را دود نکنيم و با کليد طلايي قناعت قفل زندگي بسته ي مصرفي را باز کنيم. توصيه هاي کوچکي که اين جا عنوان شده شايد در ظاهر کم اهميت و بي تأثير به نظر برسند اما در واقع رعايت و عدم رعايت زندگي است که از ما انساني مصرفي و پر خرج يا صرفه جو و قانع مي سازد.

1.خوراکي ها
 

ما ايراني ها جزو بزرگ ترين مصرف کننده هاي مواد غذايي در جهان هستيم ولي در عين حال از سوء تغذيه هم رنج مي بريم. يکي از دلايل عمده اين عدم تناسب استعداد عجيب ما ايراني ها در زياد خريد کردن ، خراب کردن ، دور ريختن مواد غذايي ، سرخ کردن و پختن مواد غذايي تا سرحد از بين بردن تمام ويتامين ها و مواد مغذي است. کمي مديريت در استفاده از مواد غذايي وخوردن آن ، هم ميزان مصرف ما و هزينه ها را به شدت پايين مي آورد و هم اين که رکوردهاي استفاده از مواد غذايي را جا به جا مي کند.
-هر وعده غذايي را به اندازه درست کنيم. چون اگر که بماند ، گرم کردن چند باره باعث مي شود همه مواد مغذي اش از بين برود و اين جوري فقط غذاي شکم پر کن مي شود و هيچ خاصيتي به بدن مان نمي رساند.يعني زياد درست کردن غذا مساوي است با دور ريختنش.
-هر بار که خريد مي رويم کلي کيسه نايلوني روي دست مان مي ماند که هيچ کاربردي ندارند. مي توانيم اين ها را نگه داريم و به جاي کيسه زباله ازشان استفاده کنيم. اين طوري کمتر زباله هايي را که جذب طبيعت نمي شوند توليد کرده ايم.
-هر کدام از مواد غذايي مخصوصا ميوه ها نگهداري خاصي مي خواهند که اگر رعايت شان کنيم بيشتر مي مانند و اسراف نمي شوند. مثلا سيب ها را بايد جدا از هم نگه داريم. اگر روي هم فشار بياورند زودتر خراب مي شوند. اين جور چيزها را که رعايت کنيم دور ريختن مواد غذايي مان کمتر مي شود.
-اگر هر از گاهي خرده هاي نان ، به هر دليلي دور ريخته مي شود ، مي توانيم سطل کوچکي بگذاريم در کابينت و خرده نان ها را داخل آن بريزيم و جدا به ماموران شهرداري تحويل بدهيم. اين طوري نان قاطي بقيه آشغال هاي تر نمي شود.
-در مورد ميوه ها و سبزي ها اگر به طور اتفاقي زياد خريد کرديد و يا ديدي که به هر دليلي در آستانه خراب شدن هستند مي توانيد تبديلشان کنيد. يعني مثلا اگر ميوه ها خراب مي شوند ، مي توانيد آنها را جلوي پنجره يا هر جايي که آفتاب مي خورند بگذاريد تا خشک شوند با اين کار بيشتر مي مانند و مي توانيد از خشک شدن آنها استفاده کنيد. درمورد سبزي ها هم مي توانيد همين کار را انجام دهيد. مثلا اگر گوجه ها دارند له مي شوند ميکس شان کنيد. اين طوري ديرتر خراب مي شوند و مي توانيد چند روز ديگر توي يخچال نگهشان داريد. اين کارها باعث مي شوند تا دور ريز مواد غذايي مان کمتر شود و همه هزينه هايي که ما و ديگران براي تهيه اين مواد غذايي کرده ايم ، از بين نرود.
-با برنامه ريزي خريد کردن مان منظم مي شود. اين جوري مي توانيم در هفته يک بار خريد کنيم. يعني همه چيزهايي که در طول هفته احتياج داريم. اين طوري مجبور نيستيم دم به دقيقه سراغ سوپر محل برويم و جنس ها را به چند برابر قيمت بخريم. با برنامه ريزي و به موقع خريد کردن مي توانيم به فروشگاه يا ميدان هاي ميوه و تره بار سر بزنيم و مواد غذايي را به قيمت متعادل بخريم.
-به اندازه خريد کنيم. اين جمله يک کليد طلايي است براي پايين آمدن بخش بزرگي از هزينه هاي خانه.براي اين که اندازه خريد کردن دست مان بيايد بايد طبق برنامه عمل کنيم ؛ مثل همين برنامه بالا. اگر فقط مقدار مواد غذايي که در هفته آينده لازم داريم را هفته اي يک بار و آن هم به اندازه خريد کنيم چيزي براي دور ريختن و خراب شدن باقي نمي ماند.
-برنامه داشته باشيم. بايد بدانيم ما به چه چيزهايي و در چه زماني احتياج داريم. براي فهميدن اين مسئله بايد برنامه ريزي کنيم. مثلا مي توانيم برنامه غذايي هفتگي داشته باشيم. يعني به عنوان مثال جمعه ها بنشينيم و يک کتاب آشپزي که ليست تمام غذاهاي ايراني و فرنگي و دسرها و بقيه خوردني ها را داشته باشد جلوي مان بگذاريم و از ميان آنها غذاهايي که خانواده مان دوست دارند و با طبع و ذائقه ما مي سازد ، ليست کنيم. بعد از بين آن ها براي هفته آينده و هر روز يک غذا را انتخاب کنيم. اين جوري هم کار آشپزي نظم مي گيرد و هم اين که با علامت زدن غذاهايي که خورده شده تنوع غذايي حفظ مي شود و هر روز هفته زرشک پلو با مرغ نداريم. براي برنامه ريختن مي توانيم يک حساب سرانگشتي کنيم و بنويسيم که هر روز براي شام يا ناهار چه چيزي درست کنيم. حتي براي صبحانه و عصرانه يا تنقلات و ميوه ها. اين برنامه اگر چه هم که کامل اجرا نشود ، مي تواند به خريد کردن ما نظم بدهد. تازه چند هفته که بگذرد کم کم دست مان مي آيد و مي توانيم برنامه را کامل اجرا کنيم.

2.خريد وسايل برقي
 

نکته اي که پيش از پرداختن به هر کار ديگر بايد يادمان باشد اين است که قبل از خريدن هر چيزي از جمله وسايل برقي براي آشپزخانه ، به کاربردش فکر کنيم. يعني ملاک خريد براي مان اين باشد که با توجه به سبک پخت و پز و آشپزي ما توي آشپزخانه اين وسيله اصلا به دردمان مي خورد و براي ما کاربرد دارد يا نه. مثلا اگر شما تا حالا اسم پاستا به گوش تان هم نخورده و يا نشنيده ايد و نخورده ايد و از ديدنش موبه تنتان سيخ مي شود و کهير مي زنيد لازم نيست به صرف اين که خواهر شوهرتان پاستا پز خريده شما هم بخريد. ببينيم اين وسيله اي که داريم مي خريم کجاي زندگي مان را آباد مي کند بعد دست به خريدش بزنيم. اين ملاک خيلي مهم تر از اين است که فلان آدم توي فاميل تان اين وسيله را خريده است. چه طوري و چي خريدن ما نشانه تدبير ماست و حتما اين يادمان هست که ما براي خودمان سبک زندگي منحصر به فرد و خاصي داريم و تابع ديگران نيستيم.
ما به عنوان يک آدم مدبر و آگاه وسيله هايي را مي خريم که به کارمان بيايد و بازده خوبي داشته باشد نه هر چيز را که همه مي خرند يا توي تلويزيون يا هر جاي ديگر تبليغ مي شود. براي خريد و استفاده بهتر از وسايل برقي آشپزخانه نکته هاي ريزي هست که بعضي هاي شان اين جا آمده است.
-بايد سعي کنيم وسايلي را که بازده انرژي پايين دارند يا اصلا پر مصرف هستند را نخريم. بحران انرژي در جهان آن قدر مهم است که ما به خاطر همراهي با مردم دنيا و آيندگان مان بايد چنين فداکاري بزرگي کنيم.
-به طور کلي موقع خريد وسايل برقي يادمان باشد که در ماه و يا حتي در سال از اين وسيله چند بار استفاده خواهيم کرد. اگر تعداد دفعات استفاده زياد نيست بهتر است به جاي خريد وسيله برقي از نيروي دست هايمان استفاده کنيم تا علاوه بر استفاده بهتر از پولي که بايد صرف وسيله برقي مي شد ، در کمتر مصرف کردن انرژي ها هم سهمي داشته باشيم.
-شما در ماه چند بار تخم مرغ آب پز مي کنيد؟هر روز هم که اين کار را انجام بدهيد مي بينيد که فقط مقدار کمي آب و کمي هم انرژي گاز خيلي عاقلانه تر از آب پز کردن تخم مرغ ها با تخم مرغ پز است که کلي برق صرف مي کند تا فقط آب را به جوش بياورد. پس خريد و استفاده از وسايل اين چنيني برقي را فراموش کنيم.
-اين اصل مهم را به ياد داشته باشيم که خيلي از انواع مختلف وسايل برقي فقط براي اين به بازار آمده اند که جيب آدم هايي که بي تدبير پول خرج مي کنند را خالي و شرکت هاي سازنده اش را پر از سود کنند. بنابراين اگر از خير بعضي از وسايل برقي موجود توي بازار که مصرف شان هيچ توجيه اقتصادي ندارد بگذريد ، مي توانيد به جايش ازوسيله اي مثل ماشين ظرفشويي استفاده کنيد نوعي از ماشين هاي ظرفشويي که بازده انرژي شان A است در مقايسه با شستن معمولي ظرف ها با دست به شدت در مصرف آب صرفه جويي مي کند. مديريت مصرف يعني اين که به جاي تخم مرغ پز و بقيه وسايل بي مصرف برقي از وسيله اي مثل ماشين ظرفشويي استفاده کنيد.
-با يک نگاه کلي و يک برنامه ريزي خوب مي توان انتخاب و خريد خيلي خوبي هم داشته باشيم. اگر نيازمان به وسايل برقي را بسنجيم ، مي توانيم متناسب با آن وسايل برقي پر کاربردتري را تهيه کنيم. مثلا به جاي خريدن آب ميوه گيري ، آسياب ، مخلوط کن ، سبزي خرد کن و خيلي ديگر از وسايل کوچولوي برقي يک غذاساز درست و حسابي خريد که کار همه اين ها را يک جا انجام بدهد. با يک حساب سرانگشتي مي شود نتيجه گرفت که هم پول کمتري براي خريد يک غذاساز مي دهيد ، تا اين که هر کدام از کاربردهايش را در يک وسيله برقي جدا داشته باشيد و هم اين که فضاي کمتري از آشپزخانه گرفته مي شود.
-براي خريد لوازم برقي بايد قبل از هر چيزي به برچسب بازده انرژي دقت کنيم. دور وسايلي که اين برچسب را ندارند اساسا بايد خط کشيد. پس فقط سراغ آنهايي مي رويم که برچسب انرژي دارند. به برچسب ها دقت کنيم که درجه بازده شان به A نزديک تر باشند يعني با توجه به نوع عملکردي که دارند کمتر برق مصرف مي کنند. برچسب انرژي ، برچسبي است که روي وسايل برقي نصب شده و مصرف کننده را با ميزان کارايي و مصرف انرژي وسيله مورد نظر آشنا مي کند. بر چسب انرژي صفحه اي شامل اطلاعات مربوط به معيارها و مشخصات فني هر محصول و مقايسه اش با معيارها و مشخصات فني مصوب استانداردها است. با توجه به نوع و مشخصات دستگاه ، مندرجات بر چسب انرژي تغيير مي کند. اطلاعات روي برچسب بايد به صورت خوانا و واضح باشد. اين برچسب براي هر وسيله برقي داراي مشخصات فني جداگانه اي است. اما به صورت کلي اين برچسب از درجه A وG دارد و درجه A پر بازده ترين درجه و درجه G کم بازده ترين دستگاه را نشان مي دهد. بازده يک وسيله برقي يعني اين که اين دستگاه به نسبت کاري که مي کند و عملکردي که دارد از انرژي چقدر استفاده مي کند ، کم يا زياد. اين تناسب اگر برقرار باشد درجه خوبي مي گيرد و اگر تناسب شان به هم بخورد و ميزان مصرف انرژي زياد باشد ، نمره کمي.
-يکي از وسايل پر مصرف برقي و البته بي کاربرد سرخ کن است. سرخ کن ها هم برق زيادي مصرف مي کنند و هم اين که روغن خيلي زيادي احتياج دارند. در عوض بوي به مراتب بدتري نسبت به سرخ کردن معمولي روي اجاق گازها از فيلتر شان مي آيد بيرون و هم اين که هر چقدر روغن شان را تصفيه کني باز هم با يک بار استفاده بو و طعم غذاي قبلي را که تويش سرخ شده مي گيرد و با استفاده چند باره طعم همه غذاها را شبيه همان اولي مي کند. به جاي استفاده از سرخ کن مي توانيد توي يک قابلمه کوچک تر روغن بريزيد که ارتفاع روغن را زياد کند و موقع سررخ کردن هم در ظرف را بگذاريد اين جوري نه روغن پخش مي شود و نه اين که اين همه برق مصرف کرده ايد. علاوه بر همه اين ها روغن کمتري هم استفاده شده است. استفاده نکردن از سرخ کن يک اصلاح الگوي مصرف درست و درمان از وسايل برقي است.

3.زماني براي شستشو
 

اگر وسايلي مثل ماشين لباسشويي يا ظرفشويي داريد سعي کنيد از اين وسايل استفاده کنيد نه اين که بگذاريدشان براي دکور. استفاده از اين وسايل به نسبت شستن لباس و ظرف ها با دست آب خيلي کمتري استفاده مي کند.
-اگر موقع نصب وسايل برقي اي که خريد مي کنيد با شرکت مربوطه اش براي نصب تماس بگيريم چون وسيله برقي متناسب با استانداردهايش نصب مي شود هم مصرف برق يا آب کمتري خواهد داشت و هم اين که نصاب ماهر چون با دستگاه آشنايي دارد طريقه استفاده درست و بهينه از وسيله را يادمان مي دهد.
-هميشه بايد از دور کند وسايل برقي استفاده کنيم مگر موقعي که ضرورت دارد. دور کند وسايل برقي ميزان مصرف برق شان را به شدت پايين مي آورد.مثلا اگر ماشين ظرفشويي را با برنامه سريع تنظيم کنيد هم پودر و مواد شوينده بيشتري صرف مي کند و هم برق و آب بيشتري. چه کاري است؟عجله توي اغلب کارها نتيجه خوبي ندارد. بگذاريد سر صبرب کارشان را انجام دهند که استهلاک شان هم کمتر باشد.
-البته بسته به نوع و مدل ماشين لباسشويي و ظرف شويي تان ولي اگر کنار شير آب سرد آب گرم هم با ماشين تان وصل کنيد دستگاه برق خيلي کمي براي گرم کردن آب استفاده مي کند و کمتر هم به موتورش فشار مي آيد. آب گرم ساختمان را که به ماشين وصل کنيد کمتر انرژي براي گرم کردن آب صرف مي شود.
-اصلا لازم نيست براي تميز شدن لباس ها از درجه حرارات خيلي زياد آب و آب زيادي گرم استفاده کنيد گرماي آب پارچه لباس ها را خراب مي کند و حسابي چروک شان مي کند. آب ملايم هم لباس ها را تميز مي کند و هم رنگ شان با يک بار شستن از بين نمي رود.
-اگر کمي کمتر پودر بريزيد هم ميزان مصرف پودر کمتر مي شود و هم اين که مجبور نيستيد به خاطر شسته شدن پودر از لاي لباس ها تعداد دفعات آبکشي را زياد کنيد و آب هم اسراف شود. خيال تان راحت باشد لباس ها با همان مقدار پودر هم تميز مي شوند. لباس کارگر معدن را هم که بشوييد با دو دور آب کشي و کمي پودر تميز مي شود.
-اگر کمي دندان روي جگر بگذاريم تا لباس هاي مان جمع شوند و زود زود ماشين لباسشويي را روشن نکنيم کمک بزرگي به صنعت آب و برق خواهيم کرد. سعي کنيم مثلا اگر ماشين لباسشويي مان 7 کيلويي است واقعا تا لباس ها به هفت کيلو نرسيده اند روشنش نکنيم.
-براي شستن سبزي و ميوه ها بايد لگن سينک ضرفشويي را بشوييم بعد راه خروج آب را مسدود کنيم و ميوه يا سبزي را داخل آن بريزيم. دو سه قطره مايع ظرفشويي روي ميوه يا سبزي بريزيم. لگن که پر شد آب را ببنديم و ميوه ها را با همان آبي که جمع شده خوب بشوييم و لکه هاي گل و کثيفي هايش را بگيريم و بعد راه خروج آن را باز کنيم. حالا ميوه ها فقط يک آبکشي سريع مي خواهد. سبزي ها را هم بعد از اين که کمي ماند آبش را خالي کنيم و بعد دوباره با آب تميز بگذاريم تا بماند و بعد سريع آب بکشيم. اين طوري نسبت به اين شيوه که گل و کثيفي هاي ميوه را وقتي آب باز است بگيريم خيلي کمتر آب مصرف مي کنيم.
-براي درست مصرف کردن يا صرفه جويي ناگزير و خيلي ناچاريم از اين که وسواس مان را کنار بگذاريم. بايد با خودمان کنار بياييم که خيلي از چيزها را تا واقعا کثيف نشده نشوييم و يا اگر کثيف شدند در حدي بشوييم که تميز شوند ، نه سوراخ و پاره.
-حتما بايد چک کنيم که جايي از لوله کشي خانه نشتي نداشته باشد. براي اين کار کنتورآب و ميزان مصرف را براي دو ساعت که هيچ مصرفي از آب نمي کنيد چک کنيد. اگر کنتور انداخت يعني بدون استفاده آب مصرف شده پس جاييي سوراخ است.
-اگر داخل لگن ميوه يا سبزي شستيد باقيمانده آبش را دور نريزيد و به گلدان ها يا باغچه بدهيد.
منبع: هفته نامه فرهنگي -اجتماعي همشهري مثبت 162